Maharashtra Police Bharti Exam

3.1) सेवा प्रवेश नियम-

महाराष्ट्र राज्य पोलीस दलातील पोलीस शिपाई या पदासाठी खालील सेवाप्रवेश नियम लागू राहतील.

1) महाराष्ट्र पोलीस दलातील पोलीस शिपाई पदासाठी महाराष्ट्र पोलीस शिपाई (सेवा प्रवेश) नियम-२०११ व त्यामध्ये वेळोवेळी करण्यात आलेल्या सुधारणांसह.

2) वर नमूद सेवाप्रवेश नियम सुधारणांसह www.policerecruitment2024.mahait.org व www.mahapolice.gov.in या संकेत स्थळावर उपलब्ध आहेत.

3.2) वयोमर्यादा:

वय मर्यादा खालील प्रमाणे राहतील-

अ.क्र	प्रवर्ग	किमान वयोमर्यादा	कमाल वयोमर्यादा
१.	खुला	१८ वर्षे	२८ वर्षे
२.	मागास प्रवर्ग (अ.जाती, अ.जमाती, वि.जा.-अ. भ.ज.-ब, भ.ज.-क, भ.ज.-ड. वि.मा.प्र., इ.मा.व.,एस.ई.वी.सी., इ.डब्ल्यू.एस.)	१८ वर्षे	३३ वर्षे
३.	प्रकल्पग्रस्त उमेदवार	१८ वर्षे	४५ वर्ष
४.	भूकंपग्रस्त उमेदवार	१८ वर्षे	४५ वर्ष
५.	माजी सैनिक उमेदवार	१८ वर्षे	उमेदवाराच्या सशस्त्र दलात झालेल्या सेवे इतका कालावधी अधिक ३ वर्षे इतकी राहील.
६.	पदवीधर / पदविकाधारक अंश कालीन उमेदवार	१८ वर्षे	५५ वर्षे
७.	अनाथ	१८ वर्षे	३३ वर्ष

ii) समांतर आरक्षणांतर्गत येणारे उमेदवार:

अ.क्र	प्रवर्ग	किमान वयोमर्यादा	कमाल वयोमर्यादा
१.	महिला उमेदवार	१८ वर्षे	खुला वर्ग : २८ वर्षे मागास प्रवर्ग : ३३ वर्षे
२.	खेळाडू उमेदवार	१८ वर्षे	खुला वर्ग : २८ + ५ वर्षे मागास प्रवर्ग : ३३ + ५ वर्षे
३.	पोलीस पाल्य	१८ वर्षे	खुला वर्ग : २८ वर्षे मागास प्रवर्ग : ३३ वर्षे
४.	गृहरक्षक	१८ वर्षे	खुला वर्ग : २८ वर्षे मागास प्रवर्ग : ३३ वर्षे
५.	माजी सैनिकावर अवलंबून असलेले (मुलगा, मुलगी, पत्नी) उमेदवार	१८ वर्षे	खुला वर्ग : २८ + ३ वर्षे मागास प्रवर्ग : ३३ + ३ वर्षे

3.3) शैक्षणिक अर्हताः

• (i) महाराष्ट्र माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळे अधिनियम, १९६५ (सन १९६५ चा महा. अधिनियम ४१) अन्वये प्रस्थापित केलेल्या विभागीय मंडळाकडून घेण्यात येणारी उच्च माध्यमिक शाळा प्रमाणपत्र परीक्षा (इयत्ता १२ वी) किंवा शासनाने या परीक्षेस समकक्ष म्हणून घोषित केलेली परीक्षा उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे, (राष्ट्रीय मुक्त विद्यालय, नवी दिल्ली यांची सिनीअर सेकंडरी स्कूल परीक्षा तसेच सीबीएसई बारावी परीक्षा या दोन्ही परीक्षा ह्या राज्य मंडळा तर्फे घेण्यात येणार्‍या १२ वी इयत्तेच्या परीक्षेशी समकक्ष आहेत) (१२ वी इयत्तेच्या परीक्षेशी समकक्ष बाबतचे गृह विभाग शासन पत्र क्र. आरसीटी-०३०५/ सीआर-२६६/पोल-५अ, दिनांक २९/०६/२००५ व त्यानंतर वेळोवेळी निर्गमित केलेल्या शासन निर्णयानुसार).
• (ii) समकक्षबाबतः
  • यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ नाशिक (विद्यापीठाची पूर्व परीक्षा उत्तीर्ण होऊन प्रथम वर्ष उत्तीर्ण झालेला वा यशवंतराव मुक्त विद्यापीठातून पदवी धारण केलेला उमेदवार) (शासन निर्णय क्र. साप्रवि आरजीडी १५/११/प्र.क्र.८९/१३, दिनांक २०/५/२०११)
  • विद्यापीठे, मानीव विद्यापीठे, ऐच्छिक मान्य शैक्षणिक संस्था यांनी प्रदान केलेल्या पदविका समकक्षमता (महाराष्ट्र शासन, उच्च व तंत्र शिक्षण विभाग, क्र. समक १०९९/प्र.क्र.१३४/मशि-३, दिनांक १४/६/१९९९ व समक १०९९/१३४/मशि-६, दि.२८/२/२००७)
  • व्यवसाय शिक्षण परीक्षा मंडळाने ०२ वर्षे कालावधीच्या अभ्यास क्रमांना उच्च शिक्षणासाठी २ स्तराची समकक्षता निश्चित केलेली (महाराष्ट्र शासन, उच्च व तंत्र शिक्षण विभाग, क्र. व्हीओसी २०१२/५९१/प्र.क्र.२४५(अ)/व्यशि-४, दिनांक २८/९/२०१२ व महाराष्ट्र शासन शालेय शिक्षण व क्रीडा विभाग शासन निर्णय क्र. ओप्रशि२०१८/प्र.क्र.११०/एसडी-३, दिनांक २७/९/२०१८)
  • डिप्लोमा इन मेकॅनिकल इंजिनिअरिंग (महाराष्ट्र शासन शालेय शिक्षण व क्रीडा विभाग शासन निर्णय क्र. एसएससी २००५/(१४९)०५-उमाशि-२, दिनांक २०/६/२००५ व त्यानंतर निर्गमित शासन निर्णयानुसार)
• (iii) माजी सैनिक –
  • १५ वर्षे सैनिकी सेवा पूर्ण असणार्‍यांच्या बाबतीत नागरी परीक्षा इयत्ता १० वी उत्तीर्ण किंवा IASC (Indian Army Special Certificate of Education) प्रमाणपत्र.
  • १५ वर्षे सैनिकी सेवा पूर्ण नसलेल्यांच्या बाबतीत इयत्ता १२ वी परीक्षा उत्तीर्ण असल्याचे प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
• (iv) नक्षलग्रस्त भागासाठी विशेष तरतूद – शासनाने घोषित केलेल्या नक्षलग्रस्त भागातील रहिवासी असलेले अनुसूचित जमातीचे उमेदवार किंवा नक्षलवाद्यांच्या हल्ल्यात अथवा नक्षलविरोधी कारवाईत मृत अथवा गंभीर जखमी झालेल्या पोलीस बातमीदार, पोलीस पाटील अथवा पोलीस कर्मचारी यांची मुले असलेले उमेदवार जे इयत्ता ७ वी परीक्षा उत्तीर्ण झालेले आहेत ते भरती करता पात्र ठरतील.

3.4) शारीरिक पात्रता -

अ.क्र	प्रवर्ग	उंची	छाती
१.	महिला उमेदवारांकरिता	१५५ से.मी. पेक्षा कमी नसावी	लागू नाही
२.	पुरुष उमेदवारांकरिता	१६५ से.मी. पेक्षा कमी नसावी	न फुगवता ७९ से.मी. पेक्षा कमी नसावी न फुगवलेली व फुगवलेली छाती यातील फरक किमान ५ से.मी. असावा
३.	तृतीय पंथी (ट्रान्सजेंडर)	(अ) स्वत:ची लिंग ओळख महिला / तृतीय पंथी : १५५ से.मी. पेक्षा कमी नसावी (ब) स्वत:ची लिंग ओळख पुरुष : १६५ से.मी. पेक्षा कमी नसावी	स्वत:ची लिंग ओळख महिला / पुरुष / तृतीय पंथी अशी केलेल्या व्यक्तीसाठी आवश्यक नाही

ii) सूटः

• I) शासनाने घोषित केलेल्या नक्षलग्रस्त भागातील रहिवासी असलेले अनुसूचित जमातीचे उमेदवार किंवा नक्षलवाद्यांच्या हल्ल्यात अथवा नक्षलविरोधी कारवाईत मृत अथवा गंभीर जखमी झालेल्या पोलीस बातमीदार, पोलीस पाटील अथवा पोलीस कर्मचारी यांच्या मुलांमधील उमेदवारांच्या बाबतीत खालील नमूद केल्याप्रमाणे शारीरिक पात्रता शिथिल करण्यात येईल–
  • a) उंची: ४.० सें.मी. महिला व पुरुष उमेदवारांसाठी
  • b) छाती: छातीच्या मोजमापाची आवश्यकता नाही
• II) टीप – महाराष्ट्र पोलीस शिपाई (सेवाप्रवेश) नियम, २०११ मधील नियम ३ चा उपखंड (क) नुसार विहित केलेल्या शारीरिक पात्रता शासनाने घोषित केलेल्या नक्षलग्रस्त भागातील उमेदवारांच्या बाबतीत वरील प्रमाणे शिथिल करण्याचे अधिकार अपर पोलीस महासंचालक, प्रशिक्षण व खास पथके, महाराष्ट्र राज्य, मुंबई यांना राहतील.
• III) खेळाडू उमेदवारासाठी – आवश्यक पात्रतेच्या अटी व शर्ती पूर्ण करणाऱ्या पुरुष व महिला खेळाडूंना किमान उंचीच्या अटीमध्ये २.५ सें.मी. इतकी सूट देय राहील.
• IV) पोलीस दलातील कर्मचार्‍यांच्या कुटुंबियांबाबत – पोलीस दलातील बेपत्ता कर्मचारी किंवा वैद्यकीय अधिकार्‍यांच्या प्रमाणपत्रानुसार ज्यांना वैद्यकीय कारणास्तव सेवानिवृत्त करण्यात आले आहे अशा कर्मचार्‍यांच्या एकाच पात्र नातेवाईकास पोलीस दलातील भरतीसाठी खालील नमूद केल्याप्रमाणे शारीरिक पात्रता शिथिल करण्यात येईल–
  • a) उंची: २.५ से.मी. पुरुष व महिला उमेदवारांसाठी
  • b) छाती: २ से.मी. न फुगवता व १.५ से.मी. फुगवून पुरुष उमेदवारांसाठी

3.5) अन्य अर्हताः

• (i) महाराष्ट्र पोलीस शिपाई (सेवाप्रवेश) नियम, २०११ मधील नियम ३(१)(ड) नुसार पोलीस शिपाई पदाच्या भरतीमध्ये पोलीस शिपाई पदाकरिता अर्ज करणाऱ्या उमेदवाराने मोटार वाहन अधिनियम, १९८८ मधील कलम २(२१) नुसार की वाहने चालवण्याचा (LMV) परवाना धारण केलेला असणे आवश्यक आहे. परंतु सदर परवाना धारण न करणाऱ्या उमेदवाराने नियुक्तीनंतर त्यांचे पोलीस प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यावर दोन वर्षांच्या आत परवाना धारण करणे आवश्यक राहील. त्या कालावधीत हा परवाना धारण न केल्यास सदर उमेदवाराची निवड रद्द ठरवून सेवा समाप्त करण्यात येईल. याबाबतचे बंधपत्र सादर केल्यास असा उमेदवार या पदासाठी अर्ज करण्यास पात्र राहील. उमेदवाराने शारीरिक मोजमापाच्या दिवशी सदरचा परवाना व त्याची छायांकित प्रत सादर करणे आवश्यक आहे अथवा दोन वर्षांच्या आत परवाना धारण करण्याबाबत बंधपत्र सादर करावे लागेल.
• (ii) महाराष्ट्र पोलीस शिपाई (सेवाप्रवेश) नियम, २०११ मधील नियम १२ नंतर नव्याने नियम १३ [संगणक हाताळणी बाबतचे प्रमाणपत्र धारण करणे] अंतर्भूत करण्यात आला आहे. त्यामुळे पोलीस शिपाई पदावरील नियुक्तीसाठी आवेदन अर्ज सादर करणाऱ्या उमेदवाराने शासनाच्या माहिती व तंत्रज्ञान संचालनालयाकडून वेळोवेळी विहित करण्यात येणारे संगणक हाताळणी बाबतचे प्रमाणपत्र धारण करणे आवश्यक आहे.
• (iii) गडचिरोली जिल्ह्याकरिता शासन, गृह विभाग आदेश दिनांक २३.०८.२०१८ नुसार गडचिरोली जिल्ह्यातील पोलीस भरतीमध्ये आवेदन सादर करणाऱ्या उमेदवाराला अतिरिक्त १०० गुणांची गोंडी आणि माडीया भाषेची लेखी चाचणी परीक्षा द्यावी लागेल. गडचिरोली जिल्ह्यामध्ये राहणाऱ्या उमेदवारांनाच गडचिरोली जिल्हा पोलीस भरतीमध्ये भाग घेता येईल. सदर उमेदवारांना संबंधित तहसीलदार यांनी दिलेला वास्तव्याचा दाखला (Residential Certificate) जोडणे आवश्यक राहील. असे उमेदवार गडचिरोली जिल्ह्याच्या बाहेर बदली पात्र असणार नाहीत.
• (iv) सामान्य प्रशासन विभाग, शासन निर्णय क्रमांक प्रशिक्षण-२०००/प्र. क्र.६१/२००१/३९ मंत्रालय मुंबई ३२, दिनांक १९ मार्च, २००३ नुसार सदरील पदासाठी संगणक अर्हता त्याच्या नियुक्तीच्या दिनांकापासून २ वर्षांच्या आत प्राप्त करणे आवश्यक राहील.
• (v) शासन निर्णय, माहिती तंत्रज्ञान (सामान्य प्रशासन विभाग) विभाग क्र. मातंस २०१२/प्र.क्र.२७७/३९, दिनांक ४.२.२०१३ मध्ये नमूद केलेल्या संगणक माहिती तंत्रज्ञान विषयक ८६ प्रमाणपत्रांपैकी कोणतेही एक प्रमाणपत्र धारक असावा.
• (vi) मराठी व हिंदी भाषेचे ज्ञान आवश्यक – माध्यमिक शालांत परीक्षेत मराठी / हिंदी विषयाचा समावेश नसल्यास, निवड झालेल्या उमेदवारांना एतदर्थ मंडळाची मराठी / हिंदी भाषा परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक राहील.
• (vii) सामान्य प्रशासन विभाग अधिसूचना क्र. एसआरव्ही-२०००/प्र.क्र.१७/२०००/१२, दिनांक २८ मार्च, २००५ व शासन परिपत्रक एसआरव्ही-२०००/प्र.क्र.१७/२०००/१२, दिनांक १ जुलै, २००५ अन्वये तसेच महाराष्ट्र नागरी सेवा (लहान कुटुंबाचे प्रतिज्ञापन) नियम २००५ नुसार गट अ, ब, क आणि ड मधील सेवा प्रवेशासाठी प्रतिज्ञापन नमुना (अ) आवश्यक अर्हता म्हणून सादर करणे अनिवार्य आहे.
• (viii) शैक्षणिक अर्हता व इतर सर्व अर्हतेबाबतची प्रमाणपत्रे कागदपत्र / प्रमाणपत्र पडताळणीच्या वेळी सादर करणे अनिवार्य आहे.
• (ix) शासनाने वेळोवेळी निर्गमित केलेल्या अधिसूचना, शासन निर्णय, परिपत्रके व शुध्दीपत्रकांमधील नियुक्ती झाल्यानंतर महाराष्ट्र नागरी सेवा (सेवेच्या सर्वसाधारण शर्ती) नियम १९८१ तसेच महाराष्ट्र पोलीस अधिनियम १९५१ व महाराष्ट्र पोलीस नियमावली, १९९९ मधील तरतुदी उमेदवारांस बंधनकारक राहतील.
• (x) वित्त विभाग शासन निर्णय क्र. अनियो/१०/०५/१२६/सेवा-४ दिनांक ३१ ऑक्टोबर, २००५ नुसार दिनांक १ नोव्हेंबर, २००५ रोजी व त्यानंतर निवड होणाऱ्या उमेदवारास नवीन परिभाषीत अंशदान निवृत्ती वेतन योजना (DCPS) लागू राहील. तदापि, त्यांना जुनी निवृत्तिवेतन योजना [म्हणजेच महाराष्ट्र नागरी सेवा (निवृत्ती वेतनाचे अंशराशिकरण) नियम १९८४] आणि सर्वसाधारण भविष्य निर्वाह निधी योजना लागू होणार नाही. तसेच शासन, वित्त विभाग निर्णय क्र. अंनियो-२०१२/प्र.क्र.९६/सेवा-४ दिनांक २१ ऑगस्ट २०१४ नुसार नवीन योजना "राष्ट्रीय निवृत्तिवेतन योजना (NPS)" या नावाने लागू होईल.
• (xi) महाराष्ट्र शासन, गृह विभाग दिनांक २०.१०.२०२२ अन्वये एनसीसी "क" प्रमाणपत्र धारण करणारे उमेदवार पाच अधिकचे (बोनस) गुणांसाठी पात्र असतील.

3.6) शारीरिक चाचणी:

(i) महाराष्ट्र पोलीस शिपाई (सेवा प्रवेश) नियम, २०११ व त्यामध्ये शासनाने वेळोवेळी सुधारित केलेल्या तरतुदीनुसार पोलीस शिपाई पदाच्या भरती प्रक्रियेत उमेदवारांची खालील प्रमाणे ५० गुणांची शारीरिक चाचणी घेतली जाईल :-0

(i) पुरुष व महिला उमेदवार

(ii) पुरुष / तृतीय पंथी व महिला तृतीय पंथी उमेदवार

3.7) लेखी चाचणीः

• (i) शारीरिक चाचणी मध्ये किमान ५० टक्के गुण मिळवणे अनिवार्य आहे.
• (ii) उमेदवारांना लेखी परीक्षेमध्ये किमान ४० टक्के गुण मिळवणे अनिवार्य आहे. लेखी परीक्षेमध्ये ४० टक्के पेक्षा कमी गुण असलेले उमेदवार अपात्र समजण्यात येतील.
• (iii) लेखी चाचणीचा कालावधी ९० मिनिटांचा असेल व लेखी चाचणी मराठी भाषेत घेण्यात येईल. सर्व प्रश्न बहु पर्यायी स्वरुपाचे राहतील. मैदानी चाचणी पार पडल्यानंतर लेखी परीक्षा घेण्या बाबतचा दिनांक निश्चित करण्यात येईल.
• (iv) लेखी परीक्षेमध्ये खालील विषयांचा समावेश असेलः-
  • a) अंकगणित
  • b) सामान्य ज्ञान व चालू घडामोडी
  • c) बुध्दीमत्ता चाचणी
  • d) मराठी व्याकरण
• (vi) वरील पदाकरिता शारीरिक चाचणी व लेखी चाचणीमध्ये प्राप्त झालेल्या एकत्रित गुणांच्या आधारे गुणवत्ता यादी तयार करण्यात येईल. त्यानंतर जाहिरातीमध्ये दर्शविलेल्या रिक्त पदांनुसार अंतिम निवड यादी / प्रतीक्षा यादी शासनाने वेळोवेळी निर्गमित केलेल्या आदेशानुसार तयार करून प्रसिद्ध करण्यात येईल. (उदा. गृह विभाग शासन निर्णय क्रमांक पोलीस -१८१९/प्र.क्र ३१६/पोल-५ अ, दिनांक १०/१२/२०२० नुसार).